Spinal Musküler Atrofi, kısa adıyla SMA, kalıtsal ve ilerleyici (progressive) bir kas hastalığıdır. İstemli kasların güçsüzlüğüne ve kas kitlesinde ilerleyici (atrofi) kayba yol açan SMA, sinir-kas (nöromüsküler) hastalıkları grubuna dahil bir hastalıktır.
SMA, oluşturduğu patoloji ile ilişkili olarak yalnızca kas iskelet sistemini etkilememekte, bunun yanı sıra hastalığa ikincil olarak birçok problemi de beraberinde getirmektedir. Ortaya çıkan güçsüzlük ve problemlerin şiddeti hastalığın tipi ile yakından ilişkili olmakla birlikte, tedavi prensipleri; bütüncül ve multidisipliner bir bakış açısı ile hastaların birebir değerlendirilmesiyle belirlenen ihtiyaçları doğrultusunda oluşturulmalıdır.
SMA hastalarında fizyoterapi (fizik tedavi) ve rehabilitasyonun genel amacı; mevcut durumun korunarak kötüye gidişin olabildiğince geciktirilmesi, çocuğun bağımsızlığının artırılması veya sürdürülmesi, ailenin bakım yükünün azaltılmasıdır.
SMA’nın etkileri göz önüne alındığında; çocuklar da kas zayıflığına bağlı ortaya çıkabilecek; temel motor beceri kayıplarının çalışılması, eklem hareket açıklığı kayıplarının önlenmesi, eklemlerin doğru pozisyonda korunması için AFO ve DAFO (ayak bileği ortezi) cihazlarının kullanılması gerekebilir. Ayrıca bağımsızlığın desteklenmesi amacıyla çocuğun fonksiyonel durumuna uygun olarak walker (yürüteç), tekerlekli sandalye gibi yürüme yardımcılarının kullanılması önerilir. Ailelerin hastalık konusunda eğitimi, eklemleri ve kasları korumak için germe ve kuvvetlendirme egzersizlerinin tedavide büyük önem taşıdığı unutulmamalıdır.
Bunun yanı sıra kas zayıflığına ikincil ortaya çıkan, solunum ve beslenme problemleri, kilo kontrolü, skolyoz gibi omurga deformiteleri de dikkatle takip edilmeli, doğru zamanda teşhis ve tedavi için belirtiler hem aile hem de sağlık profesyonelleri tarafından yakından incelenmelidir.
SMA’nın oluşturduğu tüm bu problemler göz önüne alınarak, her çocuk kendine özgü durum ve koşullara göre değerlendirilmeli ve tedavi edilmeli, ayrıca tedavi; hekim, fizyoterapist ve ortez protez teknikeri birlikteliğini içeren multidisipliner bir yaklaşımla ele alınmalıdır.
Ne yazık ki her hastaya uygun tek bir reçete ve egzersiz programı söz konusu değildir bu nedenle her hastanın konunun uzmanı tarafından sürekli takibi ve programların yenilenerek ihtiyaca göre düzenlenmesi gerektiği unutulmamalıdır.
Her SMA hastası çocuğun bir gün sağlıkla, koşup oynayabileceği güzel günler umuduyla…
Hazırlayan: Fizyoterapist Hande TUNÇ